מוקד תמיכה טכנית: 03-5317000 , 9392*
שיבוץ החדרים אינו סופי. יש להתעדכן בשיבוץ הקורסים סמוך לפתיחת שנת הלימודים.
תאריך עדכון : 17/08/2025 17:10:41

אמנות פרהסטורית 160010-01
Prehistoric Art
מרצה: פרופ' נירה אלפרסון-אפיל

תאור הקורס

הקורס מציג תובנות בסיסיות לגבי האמנות הפרהיסטורית, למן מופעיה הראשוניים בדמות חפצים חרוצים ועד להופעות המערות המצויירות וצלמיות הוונוס של הפליאולית העליון. הקורס מדגיש את המסגרת הרעיונית של דימויי האמנות – סימבוליזם וביטוייו השונים בחפצים הקדומים.

מטרות הקורס / תוצרי הלמידה

מטרת הקורס להציג בפני הסטודנט תובנות בסיסיות לגבי אמנות פרהיסטורית, ובפרט האמנות הכתלית של האיזור הפרנקו-קנטברי.  

ידע

  1. הלומדים יזהו את המאפיינים הבולטים של האמנות הפרהסטורית
  2. הלומדים יכירו את הפרשנות המקובלת לביטויים האמנותיים הפרהסטוריים
  3. הלומדים יעקבו אחר התפתחות היכולת לביטוי הסימבולי החברות אנושיות קדומות

מיומנויות

  1. הלומדים יעריכו את הערך הסימבולי החבוי בביטויים אמנותיים ואת תרומתו להבנת האוכלוסיות הפרהסטוריות ויכולותיהם הקוגניטיביות
  2. הלומדים ישתמשו בתובנות על ביוטיים אומנותיים בכדי לנתח קשרים תרבותיים בין קבוצות אנושיות קדומות
למידה פעילה - תכנון מהלך השיעורים
מס'
השיעור
נושא השיעור למידה פעילה קריאה/צפיה נדרשת הערכה תהליכתית/מעצבת
1 רקע פרהיסטורי: כרונולוגיה וגיאוגרפיה של ביטויי האמנות הפרהסטוריים      
2 מהי אמנות? על אמנות, סימבוליזם ו'מודרניות'      
3 העדויות הראשונות: חפצים חרוצים      
4 העדויות הראשונות: שימוש בצבענים (אוכרה)      
5 העדויות הראשונות: שימוש בחרוזים והתקשטות      
6 אמנות ניידת: הצלמיות הראשונות      
7 אמנות ניידת: צלמיות הוונוס של הפליאולית העליון      
8 האמנות הכתלית הקדומה: אינדונזיה      
9 האמנות הכתלית: תופעת המערות המצויירות של הפליאולית העליון באירופה      
10 האמנות הכתלית: מיקום האתרים ומיקום האמנות בתוכם      
11 האמנות הכתלית: תיאור פרטני של אתרי מפתח בפליאולית העליון של אירופה      
12 האמנות הכתלית: תיאור פרטני של אתרי מפתח בפליאולית העליון של אירופה      
13 האמנות הכתלית: פרשנויות אפשריות לתופעת האמנות      
14 סיכום והכנה לבחינה      

** ייתכנו שינויים בסילבוס בהתאם לקצב ההתקדמות ואפקטיביות הלמידה

ציון סופי
תיאור התוצר משקל בציון הסופי

מטלת ביניים (הגשת סיכום אתר)

% 10 מהציון הסופי

מבחן מסכם

% 90 מהציון הסופי

   
דרישות הקורס

נוכחות והשתתפות בשיח ; הגשת מטלת ביניים; בחינה מסכמת

דרישות קדם

אין

ביבליוגרפיה

קריאת חובה:

 

McDermott, A. (2021). What was the first “art”? How would we know?. Proceedings of the National Academy of Sciences118(44), e2117561118.‏

קריאת רשות:

 

Aubert, M., Brumm, A., Ramli, M., Sutikna, T., Saptomo, E. W., Hakim, B., ... & Dosseto, A. (2014). Pleistocene cave art from Sulawesi, Indonesia.  Nature514(7521), 223-227.

 

Azéma, M., & Rivère, F. (2012). Animation in Palaeolithic art: a pre-echo of cinema. Antiquity86(332), 316-324.

 

Balme, J., & Morse, K. (2006). Shell beads and social behaviour in Pleistocene Australia. Antiquity80(310), 799-811.

 

Bouzouggar, A., Barton, N., Vanhaeren, M., d'Errico, F., Collcutt, S., Higham, T., ... & Stringer, C. (2007). 82,000-year-old shell beads from North Africa and implications for the origins of modern human behavior. Proceedings of the National Academy of Sciences104(24), 9964-9969.

 

Clark, G. A., Barton, C. M., & Cohen, A. (1996). Explaining art in the Franco-Cantabrian refugium: an information exchange model. Debating Complexity, 241-53.

 

Conard, N. J. (2009). A female figurine from the basal Aurignacian of Hohle Fels Cave in southwestern Germany. Nature459(7244), 248-252.

 

d'Errico, F., & Nowell, A. (2000). A new look at the Berekhat Ram figurine: implications for the origins of symbolism. Cambridge Archaeological Journal10(1), 123-167.

 

 

d'Errico, F., Henshilwood, C., Lawson, G., Vanhaeren, M., Tillier, A. M., Soressi, M., ... & Backwell, L. (2003). Archaeological evidence for the emergence of language, symbolism, and music–an alternative multidisciplinary perspective. Journal of World Prehistory, 17(1), 1-70.

 

Dixson, A. F., & Dixson, B. J. (2011). Venus figurines of the European Paleolithic: symbols of fertility or attractiveness?. Journal of Anthropology2011.

 

Henshilwood, C. S., d'Errico, F., Yates, R., Jacobs, Z., Tribolo, C., Duller, G. A., ... & Wintle, A. G. (2002). Emergence of modern human behavior: Middle Stone Age engravings from South Africa. Science295(5558), 1278-1280

 

Henshilwood, C. S., d'Errico, F., & Watts, I. (2009). Engraved ochres from the middle stone age levels at Blombos Cave, South Africa. Journal of human evolution57(1), 27-47.

 

Henshilwood, C., d'Errico, F., Vanhaeren, M., Van Niekerk, K., & Jacobs, Z. (2004). Middle stone age shell beads from South Africa. Science304(5669), 404-404

 

Hodgson, D. (2006). Tracings of the mind: the role of hallucinations, pseudohallucinations and visual memory in Franco-Cantabrian cave art. The AnthroGlobe Journal5.

 

Hodgson, D. (2008). The visual dynamics of Upper Palaeolithic cave art. Cambridge Archaeological Journal18(3), 341-353.

 

 

 

Hovers, E., Vandermeersch, B., & Bar-Yosef, O. (1997). A Middle Palaeolithic engraved artefact from Qafzeh Cave, Israel. Rock Art Research14, 79-87.

 

Humphrey, N. (1998). Cave art, autism, and the evolution of the human mind. Cambridge Archaeological Journal8(2), 165-191.

 

Lander, L. M. (2005). From artifact to icon: an analysis of the Venus figurines in archaeological literature and contemporary culture (Doctoral dissertation, Durham University).

 

Lewis-Williams, J. D., Dowson, T. A., Bahn, P. G., Bandi, H. G., Bednarik, R. G., Clegg, J., ... & Faulstich, P. (1988). The signs of all times: entoptic phenomena in Upper Palaeolithic art [and comments and reply]. Current anthropology29(2), 201-245.

 

Mithen, S. (2003). Handaxes: the first aesthetic artefacts. In Evolutionary aesthetics (pp. 261-275). Springer, Berlin, Heidelberg.

 

Snijdelaar, T. (2018). Venus Figurines. Anchor Point between Primatology and Archaeology. Anthropos113(2), 661-674.

 

Soffer, O., Adovasio, J. M., Hyland, D. C., Gvozdover, M. D., Habu, J., Kozlowski, J. K., ... & Zilhão, J. (2000). The “Venus” figurines: textiles, basketry, gender, and status in the Upper Paleolithic. Current Anthropology41(4), 511-537.